گروه صنعت و بازرگانی پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، کره جنوبی در یکی دو سال اخیر بعد از خروج آمریکا از برجام بدعهدی هایی با ایران صورت داد که یکی از آنها بلوکه کردن ارزهای ایران و عدم بازپس دادن آن به کشور بود.بعد از آن در حالی که اجازه بازپس دادن ارزهای ایران به این کشور داده شد کره جنوبی شرط تهاتر کالا به جای منابع ارزی را به ایران پیشنهاد داد. این در حالی است که کره جنوبی جزء اولین کشورهایی بود که ایران را با تشدید تحریمها ترک کرد. حسین رضوی پور کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در این گفت و گو نگاهی دارد به چرایی ممنوعیت واردات لوازم خانگی و اینکه چه بسترهایی برای ارتقای کیفیت لوازم خانگی ساخت ایران مورد نظر باید قرار بگیرد؟
آیا قرار است سیاست ابلاغی مقام معظم رهبری موجب رشد صنعت لوازم خانگی در سال‌های آینده شود؟ یا اینکه اساساً این سیاست با هدف دیگری پیگیری شده است؟
این سیاست ابلاغی که به طور خاص در حوزه لوازم خانگی ابلاغ شده، با هدف توسعه و افزایش تولید لوازم خانگی در سال‌های آتی ابلاغ نشده است، بلکه یک هدف تدافعی در پس این فرمان بوده است. در واقع اگر شرایط را درست تبیین و تشریح کنیم، می توان گفت به دلیل تحریم ها کشور ما در موضعی قرار گرفته است که امکان واردات لوازم خانگی کره‌ای که پیش از تحریم وارد می شد، در حال حاضر وجود ندارد. بعد از اینکه تحریمها موجب کاهش واردات لوازم خانگی به کشور شد، فرصتی برای تولید لوازم خانگی و رقابت برای شرکت‌های داخلی ایجاد شد. از آن زمان شاهد تولید و مونتاژ انواع و اقسام لوازم خانگی هستیم که تا پیش از این چنین توان رقابتی در شرکت های تولید کننده داخلی نمی دیدیم. تولید در همین چند سال اخیر رشد کرد و به سطحی رسید که اگرچه کشور را از تکنولوژی روز دنیا و از واردات لوازم خانگی کاملا بی نیاز نکرده، اما فشار اولیه کمبود کالا را پشت سر گذاشتیم و توانستیم در حوزه تولید لوازم خانگی رونقی نسبی ایجاد کنیم. در چنین شرایطی شایعاتی مطرح شد مبنی بر شرط کشور کره در جهت تسویه بدهی نفتی خود به ایران، با این منظور که بازپرداخت بدهی را در قالب فروش لوازم خانگی سامسونگ و ال جی اجرا کنند. این شرط دو معنا دارد. اول اینکه با ورود لوازم خانگی سامسونگ و ال‌جی به کشور اثری رفاهی ایجاد می‌شود، و طبیعتا مردم از کالاهای ال جی و سامسونگ برخوردار می شوند، لذا مجدداً متناظر با این موضوع تولید داخل لطمه جدی می‌بیند تولیدکنندگان فعلی آسیب خواهند دید. اثر دوم که مهمتر از اثر اول است این است که وقتی منابع مالی بلوکه شده ما به پایان برسد، یعنی پول بلوکه شده ایران در حساب های کره جنوبی به اتمام برسد، مجدداً منابع مالی برای واردات از کره وجود نخواهد داشت، لذا کشور کره با توجه به تحریم، امکان فروش مجدد لوازم خانگی به ایران را نخواهد داشت. به این معنا که در انتهای صرف منابع بلوکه شده ایران نهایتاً به همان روزهای اول آغاز تحریمها از سمت کره جنوبی بر خواهیم گشت و کالای لوازم خانگی با کمبود مواجه خواهد شد. با این تفاوت که تولیدکنندگان فعلی هم زیان دیده و ورشکسته خواهند بود و توان سرمایه‌گذاری مجدد نخواهند داشت. بنابراین خرید لوازم خانگی از کره در ازای منابع مالی بلوکه شده، مسیر بلند مدتی برای تامین کالاهای خانگی مورد نیاز وارداتی کشور فراهم نمی‌کند، بلکه یک مسیر موقت فراهم می‌کند که این مسیر موقت، نه تنها نیاز بلندمدت کشور را مرتفع نمی کند، بلکه ضربه مهلکی به توان تولید کالای خانگی در داخل کشور وارد می‌کند. چرا که سرمایه گذاران به خاطر شرایط تحریمی فرصتی یافته‌اند که با سرمایه‌گذاری در تولید لوازم خانگی داخلی، جهشی در توان تولید خود ایجاد کنند، خطوط تولید را در داخل راه اندازی کرده و محصولاتی در داخل تولید کنند، لذا سرمایه‌گذاری‌ها در اثر واردات موقت شکست خواهد خورد و به اصطلاح دامپ خواهد شد. بعد از سپری شدن دوره دامپ مجدداً وابستگی به واردات حفظ خواهد شد. بنابراین استراتژی رهبر معظم انقلاب در حال حاضر در خصوص ممانعت از واردات لوازم خانگی کره‌ای در ازای پول های بلوکه شده ایران در خارج، یک استراتژی دفاعی است نه یک استراتژی توسعه ای. بنابراین به نظر نمی رسد این سیاست از اساس قرار بوده منجر به افزایش، رشد یا بهینه سازی کیفی تولید در سال‌های آینده شود، و لذا نباید این سیاست را با این معیار ارزیابی نمود. بلکه این سیاست قرار بوده از ضربه ای که می خواهند با این نقشه به پیکر تولید داخلی ایران وارد کنند تا حدودی ممانعت به عمل بیاورد و باید در همین راستا باید ارزیابی شود.
با توجه به اینکه بخشی از واردات قاچاق هستند، قطعا واردات قاچاق می تواند اثر این ابلاغیه را کاهش دهد در این موضوع چه نظری دارید؟
اینکه بخشی از کالاهای خانگی لوازم خانگی از طریق قاچاق وارد کشور می شود همواره این موضوع وجود داشته به طوری که در حال حاضر نیز وارد می شود اما به دلیل هزینه‌های قاچاق و گران بودن دلار، این میزان واردات قاچاق به قدری نیست که مانع اصلی در برابر تولید داخلی باشد. در واقع تولید داخلی فعلی در کنار وجود قاچاق رشد کرده. لذا اگرچه مقابله با قاچاق لازم و ضروری است اما ضربه‌ای که واردات مجدد و موقت لوازم خانگی از کره می‌تواند به کشور بزند با ضربه‌ای که در حال حاضر، قاچاق به این حوزه می‌زند قابل مقایسه نیست. آنچه که خطر جدی برای تولیدکننده‌ی لوازم خانگی است، تهاتر بدهی کره به ایران با این کالاهاست، و رهبر معظم انقلاب به درستی در برابر این تهاتر اقدام کردند. در حال حاضر علی رغم وجود قاچاق، توان برای رقابت تولید کننده داخلی در کشور وجود دارد. بنابراین آن ضربه مهلکی را که چنین تهاتری به تولید داخلی وارد می‌کند قاچاق به تولید وارد نکرده است. لذا الان مساله مهم ممانعت از تهاتر است، موضوعی که رهبر معظم انقلاب به درستی در مقابل آن موضع‌گیری کردند و مانع آن شدند.
برای اینکه صنعت لوازم خانگی به سرنوشت صنعت خودرو دچار نشود چه می توان کرد؟
باید این موضوع را در نظر بگیریم که ممانعت واردات از کره به معنای ممانعت از واردات از تمام مبادی تولید لوازم خانگی نیست. لذا همچنان لوازم خانگی از کشورها به شرط عدم تبعیت از تحریم امکان واردات دارد کما اینکه همین الان هم از چین و برخی کشورهای دیگر همچنان واردات صورت می گیرد. برای اینکه تولید داخلی بهبود داده شود نیازمند اتخاذ استراتژی‌های توسعه صنعتی هستیم. یعنی باید مشخص کنیم در چه کالاهایی می خواهیم تولید کننده باشیم؟ مقیاس بازار را برای سازماندهی تولیدمان مشخص کنیم. به نظر بنده در لوازم خانگی بازار کمتر از ۶۰۰ میلیون نفری اصلا صرفه به مقیاس ندارد که بتواند هزینه‌های تحقیق و توسعه را پوشش بدهد. لذا نیازمند توسعه بازار هستیم و نیازمند برندهای اصلی هستیم که بتوانیم تولید را بر اساس برندهای اصلی سازماندهی کنیم. در کنار همه این موارد نیازمند تحقیق و توسعه بسیار قوی هستیم که بتواند واحدهای آر اند دی ما کیفیتی را ایجاد کند که با تکنولوژی روز دنیا توان رقابت داشته باشد. اگر این موارد سازماندهی و برنامه‌ریزی شود می توانیم صنعت لوازم خانگی را توسعه دهیم و از سایر صنایع ملی هم این صنعت حمایت و پشتیبانی کند. همین الان صنعت خودرو که به عنوان یک مثال ذکر شد بسیار از صنعت لوازم خانگی تاثیر می‌گیرد. یکی از مزیت‌های خودروهای روز دنیا استفاده از سیستم‌های الکترونیکی و رفاهی در داخل خودرو ست که این سیستم‌ها بخش‌های بسیار مشترکی با صنعت لوازم خانگی دارند. لذا اگر مایل به پیشرفت در صنعت خودرو هستیم نیازمند پیشرفت تکنولوژیک در صنعت لوازم خانگی به خصوص در واحدهای تحقیق و توسعه خواهیم بود.
نظر شما